Stopa Charcota – przyczyny, objawy i leczenie

Stopa Charcota – przyczyny, objawy i leczenie

Stopa Charcota, inaczej staw Charcota lub mówiąc potocznie stopa cukrzycowa, to powikłanie cukrzycy, które dotyczy około 7,5% chorych na cukrzycę. Polega na stopniowo postępującym zwyrodnieniu pojedynczego stawu lub wielu stawów, najczęściej stóp, które wynika z uszkodzenia unerwienia.

Czym jest stopa Charcota i jakie są jej objawy?

Schorzenie nazywane stopą Charcota występuje także pod nazwami: staw Charcota, osteoartropatia Charcota, neuroartropatia lub artropatia neurogenna.

Jest to zwyrodnienie stawu lub stawów, kości oraz tkanek miękkich i zwykle dotyczy stóp, zdecydowanie rzadziej kręgosłupa, nadgarstka, biodra lub kolana. Zwyrodnienie stawu przebiega bezboleśnie i może rozwijać się przez wiele lat.

Powstaje u osób z dysfunkcją układu nerwowego, czyli neuropatią obwodową i przebiega ze stanem zapalnym. Dodatkowo czynniki zwiększonego ryzyka takie jak neuropatia ruchowo-czuciowa, neuropatia anatomiczna, przebyte urazy oraz zaburzenia metaboliczne prowadzą do rozwoju zmian kostnych i uszkodzenia chrząstek stawowych.

Najbardziej charakterystycznym objawem stawu Charcota w obrębie stopy jest zniekształcenie strony podeszwowej w postaci wypukłości kostnej. Ponadto stopa jest szczególnie wrażliwa na wystąpienie owrzodzeń, modzeli w punktach podparcia stóp i urazów.

W aktywnej fazie choroby można zaobserwować także objawy stanu zapalnego takie jak obrzęk, ocieplenie i zaczerwienienie.

Oprócz tego do typowych objawów stopy cukrzycowej w neuropatii zaliczamy: obecność tętna na tętnicach grzbietowych i tętnicy piszczelowej tylnej, zmniejszenie czucia dotyku, temperatury i wibracji, zniekształcenie stawów oraz opadanie stopy w przypadkach nasilonych.

Przyczyny stopy Charcota

Powstawanie stopy Charcota to skomplikowany proces, a jego przyczyny do dziś nie są jasne dla lekarzy. Przede wszystkim łączy się ją z neuropatią – jako jej powikłanie. Jest też schorzeniem, którego podłożem może być współistnienie pewnych chorób, przede wszystkim cukrzycy, ale również:

    • choroby Parkinsona,

    • sarkoidozy,

    • zakażenia wirusem HIV,

    • chorób reumatoidalnych,

    • łuszczycy,

    • kiły,

    • stwardnienia rozsianego,

    • tocznia trzewnego.

Dowiedz się również:

Na czym polega pielęgnacja stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa – kogo dotyka i jak sobie z nią radzić?

O czym jeszcze może świadczyć ból stóp?

Diagnoza i rozpoznanie stopy Charcota

Rozpoznanie schorzenia następuje po wykonaniu dokładnego wywiadu oraz typowego obrazu klinicznego, czyli obrzęku, zaczerwienienia i ocieplenia w obrębie stopy. Oprócz tego diagnostyka wymaga wykonania badania radiologicznego.

Zdjęcie rentgenowskie pozwoli uwidocznić objawy stawu Charcota, między innymi mikrozłamania i destrukcję kości. Aby uzyskać dokładniejszy i bardziej precyzyjny obraz struktur stopy, można dodatkowo zlecić wykonanie rezonansu magnetycznego.

W zależności od zaawansowania choroby widoczne będą inne charakterystyczne objawy. W pierwszej fazie obraz wykaże cechy uszkodzenia powierzchni stawowych, wyrośla brzegowe, stwardnienia podokostnowe oraz nadwichnięcia.

Kolejna faza choroby uwidoczni się w badaniu radiologicznym w postaci osteolizy i resorpcji odcinków kości i członków palców lub śródstopia, ogniska osteosklerozy i aseptycznych martwiaków. W ostatniej fazie dochodzi do odbudowy zniszczonej kości.

Leczenie stopy Charcota

Podstawowym sposobem leczenia stopy Charcota jest odciążenie kończyny. W tym celu standardowo stosuje się technikę TCC (z ang. total contact casting), czyli specjalistyczny, dobrze dopasowany, lekki opatrunek gipsowy, który usztywni stopę i w ten sposób ochroni ją przed urazami. Można go założyć po wyleczeniu obrzęku i ewentualnej infekcji.

Początkowo opatrunek gipsowy jest zmieniany codziennie, aby ocenić stan stopy. Później wystarczy zmiana raz na tydzień. Bardzo istotne jest prawidłowe założenie opatrunku. W przeciwnym razie mogą pod nim powstać owrzodzenia.

W tym czasie pacjent nie powinien chodzić, dlatego do poruszania się warto zapewnić mu wózek inwalidzki. Po poprawie stanu kończyny i założeniu specjalnego opatrunku gipsowego przystosowanego do chodzenia pacjent może zacząć poruszać się o kulach.

Następnie po ustabilizowaniu zmian chorobowych zalecane jest stosowanie specjalnego obuwia prozdrowotnego z wkładką dla cukrzyków, zaprojektowaną na indywidualne zamówienie.

W laboratoriach FOOTLAB stosujemy komputerową diagnostykę stóp, dzięki czemu możemy dokładnie określić położenie, średnicę i głębokość wgłębienia w miejscu wypukłości stopy. Wkładka odciąża chore miejsce, co umożliwia pacjentowi zachowanie podporowej funkcji stopy i normalne poruszanie się bez ryzyka pogłębienia się destrukcji tkanek miękkich oraz kości.

Gdy stan zapalny ustąpi, można pomyśleć o zabiegu chirurgicznym, mającym na celu redukcję wypukłości stopy. Pozwoli to ograniczyć powstawanie urazów i trudno gojących się ran.

Wskazane są też regularne wizyty u wykwalifikowanego podologa, który zajmie się korygowaniem paznokci i modzeli.

Ponadto pacjent powinien zadbać o terapię neuropatii oraz ustabilizowanie cukrzycy. Pomocna będzie też antybiotykoterapia według zasad działania dla Zespołu Stopy Cukrzycowej.

Przeczytaj również:

Stopa cukrzycowa: kogo dotyka i jak sobie z nią radzić?

Pielęgnacja stopy cukrzycowej: na czym polega?